EKSPEDYCJA BERENIKE
Sezon 2021
Ekspedycja Berenike Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Delaware pracująca pod auspicjami Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego, zrealizowała dwunasty sezon wykopaliskowy między 6 listopada a 19 grudnia 2021 roku. Ekspedycja jest współkierowania przez Dr. Mariusza Gwiazdę (UW) i Prof. Stevena E. Sidebothama (UD). Egipska Najwyższa Rada Starożytności była reprezentowana przez inspektorów: Mahmoud Ahmed Husein, Mohamad Abdel Hadi i Baha Saad Abu Aliamin.
W trakcie sezonu wykopaliskowego roku 2021 Ekspedycja skupiła się na badaniach Północno-Zachodniej Nekropoli, gdzie wytyczono pięć wykopów.
Fig. 1. Plan Berenike z zaznaczeniem (na czerwono) Północno-Zachodniej Nekropoli (Archiwum CAŚ)
1) Wykop BE21-044 (wymiary: północ-południe 7.3 m, wschód-zachód 5.3 m)
Znajduje się on w południowej części nekropolii, gdzie w roku 2001 otworzono jedyny jak dotychczas sondaż w obrębie tej części stanowiska. W trakcie wznowionych prac, zidentyfikowano monumentalny grobowiec datowany na IV-V w. n.e. W jego skład wchodziły dwa szyby grobowe z kamiennymi superstrukturami otoczonymi murem z głów koralowców. W obu szybach natrafiono na dużych rozmiarów ceramiczne naczynia na wodę (keg), pełniące funkcję ossuariów zawierających kości indywidualnych osobników.
Fig. 2. Ortofoto plan wykopu 44 (P. Czernic, M. Gwiazda)
2) Wykop BE21-144 (wymiary: północ-południe 5.7 m, wschód-zachód 6.0 m)
Ten nowy wykop został otworzony w północnej części nekropoli. Odsłonięto tu monumentalny prostokątny grobowiec z murami wzniesionymi z głów koralowców. W oparciu o znalezioną w nim ceramikę naczyniową, został on wydatowany na IV-V w. n.e. We wnętrzu grobowca, znajdowały się dwie kamienne skrzynie, które pełniły funkcję miejsc pochówków. Przed oboma skrzyniami znalezione zostały rytualne depozyty, składające się z naczyń ceramicznych (amfory, qulla i miseczki) oraz kamiennych kadzielnic.
Fig. 3. Ortofoto plan wykopu 144 (P. Czernic, M. Gwiazda)
3) Wykop BE21-145 (wymiary: północ-południe 3.0 m, wschód-zachód 7.2 m)
Kolejny z wykopów otworzony został przed wejściem do grobowca odsłoniętego w wykopie BE21-144. Na tym terenie zidentyfikowano jeden grób ziemny, w którego wnętrzu znajdowało się ciało dorosłej kobiety i dziecka. Na wschód od tego pochówku odsłonięte zostały trzy okrągłe koncentracje węgli drzewnych. Świadczą one o sprawowaniu rytuałów komemoratywych na tej przestrzeni.
Fig. 4. Ortofoto plan wykopu 145 (P. Czernic, M. Gwiazda)
4) Wykop BE21-146 (wymiary: północ-południe 7.6 m, wschód-zachód 7.3 m)
Wykop BE21-146 został otwarty w południowej części nekropolii. Prace w tym miejscu miały na celu weryfikację rezultatów wcześniejszych badań magnetycznych. W centralnej części wykopu zidentyfikowano pozostałości słabo zachowanego prostokątnej konstrukcji. Poniżej tej struktury znajdował się jeden szkielet dorosłego osobnika. Wraz z nim zdeponowane były fragmenty późnorzymskich amfor. Grób ten został częściowo zniszczony przez wkop, który związany był z późniejszymi przebudowami.
Fig. 5. Ortofoto plan wykopu 146 (P. Czernic, M. Gwiazda)
5) Wykop BE21-147 (wymiary: północ-południe 24.0 m, wschód-zachód 8.6 m)
Znajdował się na północny-wschód od wykopu BE21-044. Celem prac w tym miejscu była identyfikacja pozycji kolejnych grobowców monumentalnych. W obrębie wykopu usunięto tylko 5-10 cm nawarstwień. Umożliwiło to rozpoznanie murów w układzie ortogonalnym, związanych z co najmniej trzema strukturami. W trakcie eksploracji warstwy powierzchniowej natrafiono na liczne i duże fragmenty obiektów drewnianych, stanowiących prawdopodobnie pozostałości zadaszenia lub wyposażenia grobowców. Prace w tym wykopie będą kontynuowane w kolejnym sezonie wykopaliskowym.
Fig. 6. Ortofoto plan wykopu 147 (P. Czernic, M. Gwiazda)